H.265 چیست و چه فرقی با H.264 دارد؟

وقتی صحبت از ضبط و انتقال تصویر در سیستم‌های مداربسته می‌شود، اولین موضوعی که اهمیت پیدا می‌کند کیفیت تصویر و حجم ذخیره‌سازی است. با رشد کیفیت دوربین‌ها از 720p به 1080p، 2MP، 4MP و حتی 4K، چالش بزرگ‌تر این بود که چطور بتوانیم این حجم عظیم از داده‌ها را با سرعت مناسب منتقل کرده و ذخیره کنیم. در اینجا استانداردهای فشرده‌سازی ویدئویی مثل H.264 و H.265 وارد میدان می‌شوند.
استاندارد H.265 که با نام HEVC – High Efficiency Video Coding نیز شناخته می‌شود، نسخه تکامل‌یافته H.264 است و با هدف کاهش حجم ویدیو و افزایش کیفیت طراحی شده است. این فرمت در سال‌های اخیر به دلیل گسترش دوربین‌های با رزولوشن بالا، به استاندارد اصلی بسیاری از برندهای حرفه‌ای تبدیل شده است. در صنعت دوربین مداربسته، استفاده از H.265 می‌تواند به کاهش هزینه ذخیره‌سازی، کاهش مصرف پهنای باند اینترنت و افزایش پایداری انتقال تصویر کمک کند.

H.264 چیست و چگونه عمل می‌کند؟

H.264 که سال‌ها در صنعت دوربین مداربسته رایج‌ترین استاندارد فشرده‌سازی بوده است، بر پایه تقسیم تصاویر به بلوک‌های کوچک و تحلیل فریم‌های متوالی کار می‌کند. ویژگی اصلی H.264 این است که می‌تواند حجم ویدیو را بدون افت کیفیت محسوسی کاهش دهد و در مقایسه با فرمت‌های قدیمی‌تر مثل MJPEG، بین 40 تا 50 درصد حجم کمتری تولید می‌کند.
این استاندارد برای دوربین‌های با کیفیت 720P و 1080P کاملاً ایده‌آل بود و تا مدت‌ها بهترین انتخاب برای DVRها، NVRها و دستگاه‌های ضبط به شمار می‌رفت.
اما با افزایش کیفیت دوربین‌ها، محدودیت‌های H.264 آشکار شد:

• افزایش حجم تصاویر 4MP و 4K
• افزایش فشار روی پهنای باند شبکه
• نیاز به هاردهای بزرگ‌تر و هزینه بیشتر
  اینجا بود که H.265 وارد میدان شد و مشکل را حل کرد.

H.265 چگونه کار می‌کند و چه تفاوتی در فشرده‌سازی دارد؟

H.265 نسخه پیشرفته‌تر H.264 است، اما تفاوت آن فقط در اسم نیست؛ بلکه در شیوه پردازش تصویر کاملاً متفاوت عمل می‌کند. این استاندارد از ساختاری به نام CTU (Coding Tree Unit) استفاده می‌کند که بسیار هوشمندتر از بلوک‌های H.264 است.
در H.265، یک فریم به بخش‌های بزرگ‌تر تقسیم می‌شود و الگوریتم قادر است بخش‌هایی را که تغییر کمی دارند، بسیار بیشتر فشرده کند.

نتیجه این طراحی دقیق و الگوریتم بهینه شده چیست؟

• حدود 40% تا 60% حجم کمتر نسبت به H.264
• کیفیت واقعی‌تر با نویز کمتر
• مصرف کمتر پهنای باند اینترنت هنگام انتقال تصویر
• پایداری بهتر هنگام استفاده از اینترنت LTE و سیم‌کارتی

به زبان ساده یعنی اگر یک ویدیو با H.264 حجمی حدود 20GB داشته باشد، همان ویدیو با H.265 ممکن است فقط 8 تا 12GB فضا اشغال کند.

تفاوت H.264 و H.265 از نظر کیفیت، حجم و پهنای باند

در ادامه تفاوت‌های کلیدی این دو استاندارد را تخصصی بررسی می‌کنیم:

1. تفاوت در حجم ذخیره‌سازی

H.265 حجم نهایی را نصف H.264 تولید می‌کند.
برای دستگاه‌هایی که 8 یا 16 کانال هستند و ضبط 24 ساعته دارند، این موضوع می‌تواند صدها گیگابایت صرفه‌جویی در ماه ایجاد کند.

2. تفاوت در کیفیت تصویر

H.265 با مدل‌های جدید پردازش، جزئیات بیشتری را در فریم حفظ می‌کند.
نتیجه:

• وضوح بهتر در شرایط کم‌نور
• تصویر شارپ‌تر
• نویز کمتر در شب

3. تفاوت در پهنای باند انتقال تصویر

در سیستم‌هایی که نیاز به انتقال تصویر از راه دور دارند، مخصوصاً با اینترنت سیم‌کارتی، H.265 گزینه‌ای بی‌رقیب است.
برای مثال:
H.264 برای یک ویدیوی Full HD به حدود 3 تا 3.5Mbps نیاز دارد، اما H.265 همان کیفیت را با 1.5Mbps انتقال می‌دهد.

4. تفاوت در سازگاری سخت‌افزاری

H.264 روی تمام دستگاه‌های قدیمی کار می‌کند، اما H.265 نیاز به دستگاه ضبط (NVR/DVR) و پردازنده قوی‌تر دارد.
بنابراین برای استفاده از H.265 باید دستگاه شما از آن پشتیبانی کند.

5. تفاوت در فشرده‌سازی صحنه‌های متحرک

H.265 در صحنه‌های شلوغ با حرکت زیاد، عملکرد بسیار بهتری دارد و فریم‌ها را دقیق‌تر تحلیل می‌کند. در مقابل، H.264 در صحنه‌های شلوغ معمولاً حجم بیشتری تولید می‌کند.

آیا H.265 همیشه بهتر است؟ چه زمانی H.264 را انتخاب کنیم؟

اگرچه H.265 از نظر فنی نسخه برتر و مدرن‌تر است، اما همیشه بهترین انتخاب نیست.
در شرایط زیر ممکن است H.264 بهتر عمل کند:

• اگر دستگاه ضبط قدیمی باشد و از H.265 پشتیبانی نکند.
• اگر گوشی کاربر قدیمی باشد و اپلیکیشن به سختی ویدیوهای H.265 را پخش کند.
• در پروژه‌هایی که پهنای باند داخلی شبکه بسیار زیاد است و نیاز به فشرده‌سازی آنچنانی نیست.

اما در 90% پروژه‌های امروزی، به خصوص دوربین‌های 2MP به بالا، H.265 گزینه کاملاً ایده‌آل است.

جمع‌بندی نهایی

H.265 یا HEVC استانداردی پیشرفته برای فشرده‌سازی ویدئو است که نسبت به H.264 حجم کمتر، کیفیت بهتر و پایداری بیشتری ارائه می‌دهد. با توجه به رشد سریع رزولوشن دوربین‌ها و افزایش نیاز به انتقال تصویر از راه دور، استفاده از H.265 تقریباً به یک الزام در پروژه‌های مدرن تبدیل شده است.
با این حال، اگر دستگاه یا موبایل شما قدیمی‌تر است، ممکن است استفاده از H.264 گزینه امن‌تری باشد. در مجموع، برای دوربین‌های جدید 2MP، 4MP و 4K پیشنهاد قطعی متخصصین ایمن سازان اسپادانا استفاده از H.265 است، زیرا در کنار کاهش 50 درصدی حجم، تجربه مشاهده و ضبط تصویر را به شکل چشمگیری بهبود می‌دهد.